„Dzika strona jedzenia” – recenzja książki

Gdybym miała jednym zdaniem określić tę książkę, napisałabym: zdrowe odżywianie dla zaawansowanych. Jeśli codziennie jesz 5 porcji warzyw i owoców dziennie to jesteś na poziomie podstawowym. Średni poziom to taki, gdy dbasz o to, by jeść sezonowo i lokalnie. Zaawansowany level osiągasz wtedy, gdy nie tylko jesz jabłka, ale jesz najzdrowsze jabłka. Na czym polega różnica? Otóż owoc owocowi nierówny – istotne są także jego odmiany. A te mogą się różnić smakiem, kolorem, twardością i… zawartością fitoskładników. Zanim jednak napiszę, czym one w ogóle są, to przedstawię Wam książkę, którą otrzymałam od wydawnictwa Illuminatio.

Autorką książki „Dzika strona jedzenia” jest Jo Robinson, badaczka i aktywistka żywieniową (w życiu nie słyszałam takiego określenia, ale brzmi dobrze!) ze Stanów Zjednoczonych. Pozycja ta ma 15 stron napisanej drobnym druczkiem bibliografii. Czytałam w swoim życiu książki ze śmiałymi twierdzeniami, które miały zaledwie kilka pozycji, więc dobra podstawa teoretyczna jest dla mnie ogromnie przekonująca.

A teraz zadam Ci pytanie: Jakie powinno być Twoje jabłko idealne?

Mój wymarzony gatunek to: słodkie z lekko kwaskowatą nutą, chrupiące, soczyste, średniej wielkości, z połyskującą, rumianą skórką. Zauważ, że pierwszą i najważniejszą cechą owocu jest dla mnie jego słodycz. Okazuje się, że nie jestem w tym odosobniona. Słodkie i soczyste jabłka „Golden Delicious” należą do jednej z najbardziej popularnych odmian w USA. Być może zapytasz – i co w związku z tym? Dzięki tej książce już wiem, że całkiem sporo. Ale by Cię przekonać, musimy cofnąć się w czasie o jakieś… 10 tysięcy lat. Wtedy nasi prehistoryczni przodkowie wynaleźli rolnictwo. W zależności od tego, jakie tereny zamieszkiwali, napotykali na różne dziko rosnące rośliny – wezmę dla przykładu wspomniane jabłka. Kilka epok temu miały one niewiele wspólnego z owocami, jakie znamy obecnie. Były maleńkie (np. wielkości małych oliwek) i bardzo kwaśne. Jednak na przestrzeni tysięcy lat, około 400 pokoleń rolników zmieniało je, aby drzewka dawały większe plony, były łatwiejsze w uprawianiu i zbieraniu oraz oczywiście były lepsze w smaku. Działo się to na skutek rozmnażania roślin poprzez odcinanie sadzonek, szczepienie, lub wybieranie tych drzewek, które przynosiły najbardziej pożądane owoce. To chyba dobrze? – wydawać by się mogło. Jednak Matka Natura wymyśliła sobie takie „dziewicze” gatunki nie na darmo. Po pierwsze, mocno zmodyfikowane przez człowieka odmiany zawierają o wiele mniej witamin, minerałów i niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych w porównaniu do dzikich odmian. Po drugie, pierwotne rośliny miały więcej błonnika i białka, zaś o wiele mniej cukru, niż te zmienione. Trzecią cechą niezmodyfikowanych gatunków jest wysoka zawartość fitoskładników. Bo FITOSKŁADNIKI to słowo-klucz tej książki. Tutaj posłużę się cytatem:

„Każda roślina produkuje cały szereg fitoskładników, które stanowią chemiczną obronę przed owadami, chorobami, szkodliwym światłem ultrafioletowym czy przed żerującymi zwierzętami.”

Zgodnie z badaniami, spożywanie roślin bogatych w fitoskładniki:

• chroni przed nowotworami, zawałem serca lub udarem
• może mieć wpływ na poprawę wyników sportowych
• zmniejsza ryzyko infekcji
• wpływa na obniżenie ciśnienia krwi
• wspomaga układ odpornościowy
• przyspiesza utratę wagi

Odchudzanie staje się skuteczniejsze, bo tak jak napisałam wcześniej, te mniej zmodyfikowane odmiany mają mniejszą zawartość cukru, a co za tym idzie – niższy indeks glikemiczny. Dzięki temu po ich zjedzeniu stężenie glukozy we krwi nie wzrasta gwałtownie i nie sprawia, że zaraz potem chce nam się znowu jeść. Na to wpływa również wyższa zawartość błonnika, który powoduje, że pożywienie jest dłużej trawione, dając długo uczucie sytości.

No dobrze, wiemy co to są fitoskładniki, ale co możemy zrobić z tą wiedzą? „Dzika strona jedzenia”  koncentruje się na tym, jak się odżywiać, aby dostarczyć organizmowi ich największą ilość. Książka jest podzielona na dwie części: warzywa i owoce, a w każdej z nich osobne rozdziały poświęcone kolejnym ich rodzajom. Czyli na przykład: rośliny strączkowe, warzywa kapustne, owoce pestkowe, cytrusy etc. W każdym z nich znajdziemy informacje:

• o pochodzeniu odmian
• o wyjątkowych właściwościach
• jak wybierać najbardziej wartościowe odmiany w supermarkecie
• jak je przechowywać i przygotowywać
• o zalecanych odmianach z podziałem na supermarkety, targowiska, sklepy ze zdrową żywnością i katalogi nasion

W książce znajdują się też interesujące przepisy, które od początku do końca są opisane tak, aby „wycisnąć” ze składników wszystko co najlepsze. Dużą ciekawostką są także ryciny porównujące obecne i dzikie gatunki.

Spójrzcie na pierwsze zdjęcie w tym poście. Fragmentów oznaczonych karteczkami jest mnóstwo. A zaznaczałam tylko te, do których muszę koniecznie wrócić! To jest chyba najlepsza rekomendacja dla tej książki. Idealna propozycja również na prezent dla koleżanki.

Rozpoczynając lekturę książki „Dzika strona jedzenia” nie sądziłam, że aż tak mnie ona zainteresuje. Okładka jakoś mnie nie zachęcała, wywołując – nie bez przyczyny 😉 – skojarzenie z amerykańskimi poradnikami. Ponadto dotychczas nie interesowałam się roślinami, botaniką, czy nawet ogrodnictwem, więc po przeczytaniu kilku pierwszych stron o sałacie lodowej myślałam, że czytanie tej książki będzie męką! A przecież zgodziłam się ją zrecenzować! Jednak wraz z kolejnymi informacjami uświadomiłam sobie, że ta książka odpowiada na moje potrzeby. Często czuję taką niepewność, czy coś jeszcze z tych wszystkich mikro i makroskładników w warzywach i owocach zostaje, jak je upiekę, usmażę czy poddam duszeniu. I czy warto nosić te ciężkie siaty z zakupami, jeśli i tak pod wpływem nieodpowiedniego przygotowywania wszystko, co dobre ma wyginąć.
Przyznam się też, że dotychczas w dość absurdalny sposób wyobrażałam sobie powstawanie produktów modyfikowanych genetycznie. Zawsze przed oczami miałam sterylne laboratorium i naukowców z probówkami, którzy w ściśle kontrolowanych warunkach (najlepiej jeszcze obserwując wszystko pod mikroskopem) tworzą te nowe gatunki. Wbrew pozorom nie jest to aż taki drastyczny i precyzyjny zabieg. To raczej proces, który nie trwa od paru dziesięcioleci, lecz od setek lat!

Jak gra Rammstein, „We’re all living in America”. Jednak żałuję, że pewne informacje zawarte w książce nie odnoszą się do polskich warunków. Chodzi tutaj głównie o to, że wiele odmian opisywanych warzyw i owoców nie występuje powszechnie, lub wcale w Polsce. Wydawca miał jednak taką świadomość, dlatego w książce pojawiają się przypisy dotyczące sytuacji na polskim rynku.

Na zakończenie tej recenzji napiszę tak: ostatnio myślałam sobie o tym, że w każdej kuchni, poza szafkami na kubki, garnki i makaron powinna również być szafka na książki. Kucharskie – by mieć się czym inspirować. I te o odżywianiu, żeby często po nie sięgać. „Dzika strona jedzenia” na pewno znalazłaby się na mojej.